Post Tagged with: "Milliy Musteqilliq"
-
Milliy Musteqilliq Biz Uyghurlardin Yene Qanchilik Uzaqta?
Asiye Uyghur 1. Musteqilliqning shertliri we ré’alliqimizdiki mewjut mesililer Milliy musteqilliq bolsa her bir döletning allah ata qilghan hoquqi bolup , mustemlikichi döletlerning küchliri zor derijide ajizlighan 21-esirdimu yenila nurghun milletler öz dölitining musteqilliqi üchün tinimsiz köresh qiliwatidu. Elwette xelq’ara weziyet intayin murekkep we milliy musteqilliq heriketliri yenila nurghun döletlerning soda menpe’etige yandash bolsimu, emma bundaq ehwalning kélip chiqishimu kontrol qilish mumkin bolmaydighan ishlardur. Chünki dunya jama’iti bilen birge yashawatqan héchbir millet jama’et ichidiki ishlardin mustesna birer ishlarni wujutqa chiqiralmaydu. Undaqta biz yiraqni qoyup yéqinqi yeni ikki minginji yillardin kéyin musteqil bolghan döletlerge qarap baqayli: 1. Sherqiy timor démukratik jumhuriyiti, 16-esirdin bashlap portigaliye teripidin mustemlike qilin’ghan, kéyin gollandiye bilen birlikte mustemlike qilin’ghan dölet bolup, ikkinji dunya urushidin kéyin sherqiy timor portogaliyining bir ölkisi bolup qalghan. 1975-yili musteqilliq herikitini qozghighan we uzun yillar izchil köresh qilish dawamida 2002-yili musteqilliq élan qilghan we bashqa döletlerning birdek étirap qilishigha érishken. 2. Qara tagh jumhuriyiti. 19-esirdila musteqil dölet bolghan we étirap qilin’ghan bolsimu, lékin balqan ariligha jaylashqan bu dölet jughrapiyilik orni seweblik nurghun döletlerni “Bir Qismi”gha aylinip qalghan. 2-dunya urushidin kéyin yügüslawiye jumhuriyitining ittipaqdash dölitige aylinip qalghan. 90-yillardiki sowét ittipaqining parchilinishi bilen yuguslawiye ittipaqidiki nurghun döletler musteqilliq élan qilghan. Qara tagh bolsa 2006- 5-ayning 21-küni omum xelq awazgha qoyush arqiliq 5présenlik kichikkine üstünlük bilen musteqil bolghan we 6-ayning 3-küni 1-dunya urushidiki musteqil dölitini eslige keltürgen. Shu yili 6-ayning 28-küni b d t gha resmiy eza bolghan we dunya teripidin resmiy étirapqa érishken. 3. Jenubiy sudan jumhuriyiti. Afriqining sherqiy qismigha jaylashqan bu dölet sudan jumhuriyitidin ayrilip chiqqan bolup, 2011-yili 9-iyulda musteqilliq élan qilghan we afriqa chong quruqluqidiki 54-dölet bolghan shundaqla pütün dunyaning étirap qilishigha érishken. Bu dölet nöwette dunyadiki eng yash dölet hésablinidu. Yuqarqi üch döletning musteqil bolalishi bizge shuni ispatlap turuptiki, uyghur xelqi üchün musteqilliq peqet bir chüshla emes, belki tarixiy pursetlerge tolghan hazirqi […]